
W tej “komedii” występują tylko trzy postacie: zgryźliwy wdowiec Reger, który od wielu lat dwa razy w tygodniu przesiaduje na ławce przed pewnym obrazem w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum, muzealny strażnik Irrsigler oraz narrator powieści, znajomy Regera nazwiskiem Atzbacher. Reger pomstuje na państwo, literaturę, filozofię i “dawnych mistrzów”, nie przestaje wszakże odwiedzać muzeum. Do czego naprawdę potrzebne mu są te wizyty? Spróbujemy przyjrzeć się tej arcyśmiesznej i arcypoważnej książce o starości, sztuce i naturze relacji z drugim człowiekiem.
Seminarium z cyklu “Literatura austriacka i psychoanaliza”
Thomas Bernhard Przedstawienie było przeraźliwe
Prowadzenie: Ewa Modzelewska-Kossowska (PTPa), prof. Adam Lipszyc (IFiS PAN)
Partner: Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne
Lektura: Thomas Bernhard, Dawni mistrzowie. Komedia, przeł. Marek Kędzierski, Czytelnik, Warszawa 2010
Wymagana rejestracja: agnieszka.borkiewicz@bmeia.gv.at
Pewnego dnia niejaki Karrer odwiedza sklep ze spodniami. W kolejnych parach wskazuje „przetarte miejsca”. Jego wzburzenie narasta i wkrótce staje się jasne, że klient właśnie oszalał. O tym wydarzeniu opowiada przyjaciel Karrera, a jego obsesyjny monolog przeradza się w nasyconą rozpaczą medytację nad ludzką egzystencją. Podczas spotkania przyjrzymy się trajektorii tego monologu, spróbujemy też zastanowić się, jaką rolę odgrywa w nim figura „chodzenia” i czym są właściwie owe „przetarte miejsca”.
Prowadzenie: Ewa Modzelewska-Kossowska (Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne), prof. Adam Lipszyc (IFiS PAN)
Wymagana lektura: Thomas Bernhard, Chodzenie, w: tegoż, Chodzenie. Amras, przeł. Sława Lisiecka, Wydawnictwo OD DO, Łódź 2017
Wymagana wcześniejsza rejestracja: agnieszka.borkiewicz@bmeia.gv.at
W trzeciej części autobiograficznego cyklu Thomas Bernhard opisuje przede wszystkim skrajne doświadczenia z pobytu w szpitalu, do którego trafił ciężko chory na płuca. Bezwzględność opisu sytuacji granicznej, w której śmierć staje się czymś powszechnym, a o przetrwaniu może zadecydować najdrobniejszy przypadek, auto wiwisekcja desperata, który odkrywa w sobie wolę życia, wreszcie wspaniała galeria postaci – wszystko to czyni z owej prozy rzecz niezwykłą.
Prowadzenie: Ewa Modzelewska-Kossowska (Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne), prof. Adam Lipszyc (IFiS PAN)
Partner: Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne
Wymagana lektura: Thomas Bernhard, Oddech. Decyzja, w: tegoż, Autobiografie, przeł. Sława
Lisiecka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011
Konieczna rejestracja: agnieszka.borkiewicz@bmeia.gv.at
Informacje: Austriackie Forum Kultury
Bezimienny narrator przybywa do domu pewnego preparatora zwierząt, by tam posegregować i uporządkować papiery po zmarłym śmiercią samobójczą przyjacielu obu mężczyzn, uczonego nazwiskiem Roithamer. Uczony odebrał sobie życie po klęsce swojego ostatniego wielkiego przedsięwzięcia: dziwnego domu o kształcie stożka, w którym miała zamieszkać jego ukochana siostra. Jaki jest związek między intensywną miłością bohatera do siostry, a jego szaleńczym dążeniem do stworzenia architektonicznej doskonałości?
Prowadzenie: Ewa Modzelewska-Kossowska (Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne) i prof. Adam Lipszyc (IFiS PAN)
Wymagana lektura: Thomas Bernhard Korekta, przeł. Marek Kędzierski, Warszawa 2013
Wymagana rejestracja: agnieszka.borkiewicz@bmeia.gv.at
Opis: Austriackie Forum Kultury
Chodzenie (1971) – arcymistrzowskie pod względem językowym i stylistycznym opowiadanie, w którym narrator i niejaki Oehler podczas spaceru rozmawiają o naturze myślenia, rozumie i istnieniu jako takim. Rozpatrują też zależności między „okolicznościami i stanami” świata, jak również związki
pomiędzy chodzeniem a myśleniem, ruchem a bezruchem. Przyczyną nieustannego monologu Oehlera, który narrator przekazuje, cytując go dosłownie bądź przytaczając jego słowa w mowie zależnej, jest obłęd, w jaki przyjaciel Oehlera, Karrer, popadł wskutek samobójczej śmierci Hollensteinera, chemika, zniszczonego przez Austrię jako państwo unicestwiające wszystkie wybitne jednostki.
Amras (1964) – wskutek zbiorowego samobójstwa giną rodzice dwóch bohaterów. Bracia, zainteresowany naukami przyrodniczymi K. i jego uzdolniony muzycznie młodszy brat Walter, zostają odratowani i umieszczeni w Amras, w należącej do ich wuja wieży, która stanowi schronienie przed oszczerstwami ze strony społeczeństwa, ale i więzienie. Dręczeni wyrzutami sumienia, skazani na nieustanne obcowanie ze sobą, co dodatkowo zaburza ich ambiwalentne relacje, wspominają dzieciństwo i dom rodzinny, do którego rozpadu przyczyniła się „tyrolska epilepsja” matki i Waltera, a także bankructwo ojca-hazardzisty. Życie, śmierć, choroba i przymus istnienia to główne tematy tej mikropowieści, obfitującej w przerażające swą scenerią obrazy i okrutne opowieści, podane językiem o niezwykle skomplikowanej składni, tym razem jednak urywanej, nieomal dychawicznej.
Sława Lisiecka (ur. 30 listopada 1947 w Łodzi) – polska tłumaczka literatury niemieckojęzycznej. Studiowała filologię germańską na Uniwersytecie Łódzkim w latach 1965–1970. Matka aktorki Mileny Lisieckiej i tłumaczki Jagny Jaskuły, żona tłumacza, poety oraz dyrektora Teatru Nowego w Łodzi – Zdzisława Jaskuły. W 2012 roku otrzymała nagrodę dla najlepszej polskiej tłumaczki literatury niemieckojęzycznej – fundacji Kunststiftung Nordrhein-Westfalen. Od 2011 roku prowadzi wydawnictwo „Od Do” wydające książki niskonakładowe.
Prowadzenie – Maciej Robert
W trakcie spotkania można będzie kupić książkę Thomasa Bernharda „Chodzenia. Amras” oraz pozostałe pozycje z katalogu prowadzonego przez Sławę Lisiecką wydawnictwa OD DO.
Thomas Bernhard, współczesny klasyk literatury niemieckojęzycznej zwany „sumieniem Austrii”, odkrywał to, co wstydliwie skrywane, zamiatane pod dywan w kraju nad pięknym, modrym Dunajem, ojczyźnie walca i boskiej dekadencji, krzepkich tyrolskich górali, bajecznych krajobrazów i… nierozliczonej historii. Demaskowaniem zaplecza ukrytego za idylliczną fasadą, krytykowaniem państwa, instytucji, uznanych autorytetów, w oczywisty sposób narażał się rodakom. Oskarżali go o „kalanie własnego gniazda”. On natomiast zakazał przed śmiercią publikowania i wystawiania w Austrii swoich dzieł aż do 2059 roku.
Akcję jednej ze swoich najlepszych sztuk Przed odejściem w stan spoczynku przeniósł do Niemiec, gdzie podobnie jak w jego ojczyźnie, wciąż pokutują demony przeszłości. Nawiedzają poczciwe rodziny, których szanowane domostwa skrywają upiorne tajemnice. Trójka rodzeństwa wiedzie normalne mieszczańskie życie. Brat, szanowany sędzia, utrzymuje dwie siostry, z których jedna jest kaleką, ofiarą amerykańskiego nalotu z czasów II wojny światowej. W podziwianym za szlachetność, poświęcenie i oddanie rodzinie sędzim nikt nie rozpoznaje byłego oficera SS, nikt nie kojarzy go ze zbrodniczą przeszłością.
Tak jak nikt nie zdaje sobie sprawy, że jego życie rodzinne podporządkowane jest jednej dacie 7 października, dniu urodzin Himmlera. Pomijając wierność zbrodniczej ideologii, nikt nie podejrzewa, że relacje między rodzeństwem naznaczone są perwersją, rozmaitymi patologiami, z kazirodztwem włącznie.
Zjadliwie i z demaskatorską pasją rozlicza się Bernhard z przemilczaną historią, która odciska piętno na współczesności. Historia drugiej wojny jest tu jednak pretekstem do refleksji na temat zbrodniczych idei, które wciąż odradzają się w rozmaitych zakątkach świata, prowadząc do kolejnych eksplozji okrucieństwa.
O B S A D A: Wera Milena LISIECKA, Klara Matylda PASZCZENKO, Rudolf Hoeller Andrzej WICHROWSKI
ZŁOTA MASKA za najlepsze przedstawienie sezonu 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Grzegorza Wiśniewskiego – najlepsza reżyseria w sezonie 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Mileny Lisieckiej – najlepsza rola kobieca w sezonie 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Matyldy Paszczenko – najlepsza rola kobieca w sezonie 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Andrzeja Wichrowskiego – najlepsza rola męska w sezonie 2010/2011
Materiały: Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi
Thomas Bernhard, współczesny klasyk literatury niemieckojęzycznej zwany „sumieniem Austrii”, odkrywał to, co wstydliwie skrywane, zamiatane pod dywan w kraju nad pięknym, modrym Dunajem, ojczyźnie walca i boskiej dekadencji, krzepkich tyrolskich górali, bajecznych krajobrazów i… nierozliczonej historii. Demaskowaniem zaplecza ukrytego za idylliczną fasadą, krytykowaniem państwa, instytucji, uznanych autorytetów, w oczywisty sposób narażał się rodakom. Oskarżali go o „kalanie własnego gniazda”. On natomiast zakazał przed śmiercią publikowania i wystawiania w Austrii swoich dzieł aż do 2059 roku.
Akcję jednej ze swoich najlepszych sztuk Przed odejściem w stan spoczynku przeniósł do Niemiec, gdzie podobnie jak w jego ojczyźnie, wciąż pokutują demony przeszłości. Nawiedzają poczciwe rodziny, których szanowane domostwa skrywają upiorne tajemnice. Trójka rodzeństwa wiedzie normalne mieszczańskie życie. Brat, szanowany sędzia, utrzymuje dwie siostry, z których jedna jest kaleką, ofiarą amerykańskiego nalotu z czasów II wojny światowej. W podziwianym za szlachetność, poświęcenie i oddanie rodzinie sędzim nikt nie rozpoznaje byłego oficera SS, nikt nie kojarzy go ze zbrodniczą przeszłością.
Tak jak nikt nie zdaje sobie sprawy, że jego życie rodzinne podporządkowane jest jednej dacie 7 października, dniu urodzin Himmlera. Pomijając wierność zbrodniczej ideologii, nikt nie podejrzewa, że relacje między rodzeństwem naznaczone są perwersją, rozmaitymi patologiami, z kazirodztwem włącznie.
Zjadliwie i z demaskatorską pasją rozlicza się Bernhard z przemilczaną historią, która odciska piętno na współczesności. Historia drugiej wojny jest tu jednak pretekstem do refleksji na temat zbrodniczych idei, które wciąż odradzają się w rozmaitych zakątkach świata, prowadząc do kolejnych eksplozji okrucieństwa.
O B S A D A: Wera Milena LISIECKA, Klara Matylda PASZCZENKO, Rudolf Hoeller Andrzej WICHROWSKI
ZŁOTA MASKA za najlepsze przedstawienie sezonu 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Grzegorza Wiśniewskiego – najlepsza reżyseria w sezonie 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Mileny Lisieckiej – najlepsza rola kobieca w sezonie 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Matyldy Paszczenko – najlepsza rola kobieca w sezonie 2010/2011
ZŁOTA MASKA dla Andrzeja Wichrowskiego – najlepsza rola męska w sezonie 2010/2011
Materiały: Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi
Chodzenie (1971) to arcymistrzowskie pod względem językowym i stylistycznym opowiadanie, w którym narrator i niejaki Oehler podczas wspólnego spaceru rozmawiają o naturze myślenia, rozumu i istnienia jako takiego.
Amras (1964) – dwaj bracia próbują popełnić samobójstwo, zostają odratowani i umieszczeni w Amras, w należącej do ich wuja wieży, która z jednej strony stanowi schronienie przed oszczerstwami ze strony społeczeństwa, z drugiej zaś więzienie.
Przekład: Sława Lisiecka
Wydawnictwo: OD DO
Opis: Austriackie Forum Kultury
Tłum wrzał. Słowo „skandal!” odmieniano przez wszystkie przypadki, przeciągłe gwizdy przerywano oskarżeniami o obrazę narodu, kalanie gniazda i marnowanie pieniędzy podatników. Przez policyjny kordon przeciskali się fotoreporterzy i operatorzy kamer kilkunastu różnych telewizji. Protestujący cytowali oburzonych polityków i biskupów, domagając się dymisji dyrektora teatru. Kontrmanifestanci natomiast relacjonowali ze zgorszeniem groźby, jakie wysyłano do realizatorów spektaklu, skandowali „precz z cenzurą” i przestrzegali się wzajemnie przed planowanym ponoć wybuchem ładunku krowiego łajna.
Premierowy wieczór 4 listopada 1988 roku przeszedł do historii jako Der Heldenplatz-Skandal. W wiedeńskim Burgtheater wystawiano prapremierę „Placu Bohaterów” Thomasa Bernharda.
Nad ostatnim dramatem kontrowersyjnego austriackiego pisarza pracuje właśnie Grzegorz Wiśniewski. Po świetnie przyjętym i wciąż granym na deskach Teatru Jaracza „Przed odejściem w stan spoczynku” reżyser sięga po „Plac Bohaterów”. O tym dlaczego „Plac Bohaterów” tak wstrząsnął austriackim społeczeństwem napisano już wiele. Na jakie odczytanie zdecyduje się Grzegorz Wiśniewski? Co w historii rodziny Schusterów okaże się dla realizatorów najważniejsze?
O B S A D A: Bronisław WROCŁAWSKI, Urszula GRYCZEWSKA, Milena LISIECKA, Marek NĘDZA, Zofia UZELAC, Barbara MARSZAŁEK, Agnieszka SKRZYPCZAK
Tłum wrzał. Słowo „skandal!” odmieniano przez wszystkie przypadki, przeciągłe gwizdy przerywano oskarżeniami o obrazę narodu, kalanie gniazda i marnowanie pieniędzy podatników. Przez policyjny kordon przeciskali się fotoreporterzy i operatorzy kamer kilkunastu różnych telewizji. Protestujący cytowali oburzonych polityków i biskupów, domagając się dymisji dyrektora teatru. Kontrmanifestanci natomiast relacjonowali ze zgorszeniem groźby, jakie wysyłano do realizatorów spektaklu, skandowali „precz z cenzurą” i przestrzegali się wzajemnie przed planowanym ponoć wybuchem ładunku krowiego łajna.
Premierowy wieczór 4 listopada 1988 roku przeszedł do historii jako Der Heldenplatz-Skandal. W wiedeńskim Burgtheater wystawiano prapremierę „Placu Bohaterów” Thomasa Bernharda.
Nad ostatnim dramatem kontrowersyjnego austriackiego pisarza pracuje właśnie Grzegorz Wiśniewski. Po świetnie przyjętym i wciąż granym na deskach Teatru Jaracza „Przed odejściem w stan spoczynku” reżyser sięga po „Plac Bohaterów”. O tym dlaczego „Plac Bohaterów” tak wstrząsnął austriackim społeczeństwem napisano już wiele. Na jakie odczytanie zdecyduje się Grzegorz Wiśniewski? Co w historii rodziny Schusterów okaże się dla realizatorów najważniejsze?
O B S A D A: Bronisław WROCŁAWSKI, Urszula GRYCZEWSKA, Milena LISIECKA, Marek NĘDZA, Zofia UZELAC, Barbara MARSZAŁEK, Agnieszka SKRZYPCZAK
Tłum wrzał. Słowo „skandal!” odmieniano przez wszystkie przypadki, przeciągłe gwizdy przerywano oskarżeniami o obrazę narodu, kalanie gniazda i marnowanie pieniędzy podatników. Przez policyjny kordon przeciskali się fotoreporterzy i operatorzy kamer kilkunastu różnych telewizji. Protestujący cytowali oburzonych polityków i biskupów, domagając się dymisji dyrektora teatru. Kontrmanifestanci natomiast relacjonowali ze zgorszeniem groźby, jakie wysyłano do realizatorów spektaklu, skandowali „precz z cenzurą” i przestrzegali się wzajemnie przed planowanym ponoć wybuchem ładunku krowiego łajna.
Premierowy wieczór 4 listopada 1988 roku przeszedł do historii jako Der Heldenplatz-Skandal. W wiedeńskim Burgtheater wystawiano prapremierę „Placu Bohaterów” Thomasa Bernharda.
Nad ostatnim dramatem kontrowersyjnego austriackiego pisarza pracuje właśnie Grzegorz Wiśniewski. Po świetnie przyjętym i wciąż granym na deskach Teatru Jaracza „Przed odejściem w stan spoczynku” reżyser sięga po „Plac Bohaterów”. O tym dlaczego „Plac Bohaterów” tak wstrząsnął austriackim społeczeństwem napisano już wiele. Na jakie odczytanie zdecyduje się Grzegorz Wiśniewski? Co w historii rodziny Schusterów okaże się dla realizatorów najważniejsze?
O B S A D A: Bronisław WROCŁAWSKI, Urszula GRYCZEWSKA, Milena LISIECKA, Marek NĘDZA, Zofia UZELAC, Barbara MARSZAŁEK, Agnieszka SKRZYPCZAK
Tłum wrzał. Słowo „skandal!” odmieniano przez wszystkie przypadki, przeciągłe gwizdy przerywano oskarżeniami o obrazę narodu, kalanie gniazda i marnowanie pieniędzy podatników. Przez policyjny kordon przeciskali się fotoreporterzy i operatorzy kamer kilkunastu różnych telewizji. Protestujący cytowali oburzonych polityków i biskupów, domagając się dymisji dyrektora teatru. Kontrmanifestanci natomiast relacjonowali ze zgorszeniem groźby, jakie wysyłano do realizatorów spektaklu, skandowali „precz z cenzurą” i przestrzegali się wzajemnie przed planowanym ponoć wybuchem ładunku krowiego łajna.
Premierowy wieczór 4 listopada 1988 roku przeszedł do historii jako Der Heldenplatz-Skandal. W wiedeńskim Burgtheater wystawiano prapremierę „Placu Bohaterów” Thomasa Bernharda.
Nad ostatnim dramatem kontrowersyjnego austriackiego pisarza pracuje właśnie Grzegorz Wiśniewski. Po świetnie przyjętym i wciąż granym na deskach Teatru Jaracza „Przed odejściem w stan spoczynku” reżyser sięga po „Plac Bohaterów”. O tym dlaczego „Plac Bohaterów” tak wstrząsnął austriackim społeczeństwem napisano już wiele. Na jakie odczytanie zdecyduje się Grzegorz Wiśniewski? Co w historii rodziny Schusterów okaże się dla realizatorów najważniejsze?
O B S A D A: Bronisław WROCŁAWSKI, Urszula GRYCZEWSKA, Milena LISIECKA, Marek NĘDZA, Zofia UZELAC, Barbara MARSZAŁEK, Agnieszka SKRZYPCZAK
Tłum wrzał. Słowo „skandal!” odmieniano przez wszystkie przypadki, przeciągłe gwizdy przerywano oskarżeniami o obrazę narodu, kalanie gniazda i marnowanie pieniędzy podatników. Przez policyjny kordon przeciskali się fotoreporterzy i operatorzy kamer kilkunastu różnych telewizji. Protestujący cytowali oburzonych polityków i biskupów, domagając się dymisji dyrektora teatru. Kontrmanifestanci natomiast relacjonowali ze zgorszeniem groźby, jakie wysyłano do realizatorów spektaklu, skandowali „precz z cenzurą” i przestrzegali się wzajemnie przed planowanym ponoć wybuchem ładunku krowiego łajna.
Premierowy wieczór 4 listopada 1988 roku przeszedł do historii jako Der Heldenplatz-Skandal. W wiedeńskim Burgtheater wystawiano prapremierę „Placu Bohaterów” Thomasa Bernharda.
Nad ostatnim dramatem kontrowersyjnego austriackiego pisarza pracuje właśnie Grzegorz Wiśniewski. Po świetnie przyjętym i wciąż granym na deskach Teatru Jaracza „Przed odejściem w stan spoczynku” reżyser sięga po „Plac Bohaterów”. O tym dlaczego „Plac Bohaterów” tak wstrząsnął austriackim społeczeństwem napisano już wiele. Na jakie odczytanie zdecyduje się Grzegorz Wiśniewski? Co w historii rodziny Schusterów okaże się dla realizatorów najważniejsze?
O B S A D A: Bronisław WROCŁAWSKI, Urszula GRYCZEWSKA, Milena LISIECKA, Marek NĘDZA, Zofia UZELAC, Barbara MARSZAŁEK, Agnieszka SKRZYPCZAK