Austriart

  • Literatura
  • Muzyka
  • Film
  • Teatr
  • Sztuki piękne
  • Filozofia
  • Recenzje
  • Wywiady

Bądź z nami na bieżąco!

Najnowsze artykuły

  • Tadeusz Rittner | Moje życie 20 kwietnia 2021
  • Chwila mrocznych odczuć [Peter Handke „Godzina prawdziwych odczuć”] 30 stycznia 2020
  • Świat jest słabszy od wiersza [Wiersze Ericha Frieda] 15 stycznia 2020

Austriart

  • Literatura
  • Muzyka
  • Film
  • Teatr
  • Sztuki piękne
  • Filozofia
  • Recenzje
  • Wywiady
Film, Recenzje,

Po co nam Bernhard? [„Dziura w głowie” Recenzja]

by Szymon Pietrzak23 października 2018no comment
Bartłomiej Topa jako "Chudy" w filmie "Dziura w głowie" (2018) | reż. Piotr Subbotko

Bartłomiej Topa jako "Chudy" w filmie "Dziura w głowie" (2018) | reż. Piotr Subbotko

Choć od pewnego czasu można w Polsce odnotować coraz większe zainteresowanie powojenną literaturą austriacką, to wciąż rzadko i konwencjonalnie ekranizuje się sztuki teatralne Thomasa Bernharda. Nadzwyczaj nowatorskiego zadania podejmuje się jednak reżyser Piotr Subbotko w obrazie Dziura w głowie.

Obraz polskiego reżysera opowiada historię aktora teatralnego, który wraz z zespołem objeżdża wschodnią część Polski i wystawia najbardziej metadramatyczny z tekstów austriackiego pisarza – Komedianta. Reżyser próbuje zwrócić uwagę na fakt, że sposób, w jaki Bernhard przedstawiał Austrię 50 lat temu, dziś dotyczy również naszego społeczeństwa – i ma na to szereg argumentów.

Jak na austriackiego pisarza przystało, intryga czai się w praktycznie każdym aspekcie. Głównym prowokatorem jest jednak nie reżyser, a centralna figura – Chudy. Wybitna rola Bartłomieja Topy niejako scala w sobie wszystkie metapłaszczyzny opowiadanej historii. Ot, aktor grający aktora grającego aktora. Na początku wydaje się zwyczajnym cwaniakiem-artystą, udającym obcokrajowca, żeby uniknąć mandatu. Z czasem jednak wyłania się dramat zmęczonej życiem postaci, która w najbardziej obskurnych miejscach prowincjonalnej Polski wystawia przedstawienia dla garstki publiczności. Z czasem treść odgrywanej sztuki zaczyna bardziej natarczywie przenikać do jego życia i przypominać otaczającą go, bolesną rzeczywistość.

Chudy podejmie niespodziewanie poważną decyzję – po wielu latach postanawia wrócić do rodzinnej wsi, do umierającej matki. Skłoni go do tego sprzeczka z jednym z nastoletnich widzów spektaklu. Gdy młodzieniec przeszkodzi aktorom w wystawieniu sztuki, Chudy wpada w szał i wykrzykuje z siebie bernhardowskie, gniewne słowa krytyki, które tym razem wybrzmią w kontekście polskiego społeczeństwa: „tu już naprawdę nie ma nic oprócz tuczarni, kościołów i faszystów”, „wszędzie zawiść, podłość, nienawiść do obcych, nienawiść do sztuki”, „nigdzie indziej sztuka nie styka się z taką tępotą”. Przekonany o swojej intelektualnej wyższości wraca do osobistego „jądra ciemności”, miejsca, przed którym zdaje się ucieka przez całe życie.

W rodzinnych stronach zastaje niemego, chorego psychicznie Andrzejka, który niejako zajął jego miejsce. Tępy i obojętny intruz zdaje się zupełnym przeciwieństwem Chudego, jego antyalter ego, z którym rozpoczyna zaciętą i absurdalną rywalizację. Przypadkiem trafia również na kobietę, z którą przeżyje gorący, choć nie do końca jasny romans. Jej wycofana, tajemnicza postać, grana przez wybitną aktorkę teatralną, Sandrę Korzeniak, urzeka i oplata narrację nimbem surrealistycznego świata.

Sandra Korzeniak i Bartłomiej Topa w filmie „Dziura w głowie” (2018) | reż. Piotr Subbotko

Reżyser starał się wycofany i ciemny obraz pokazać na wiele sposobów – chłodne kadry, akcja dziejąca się zimą, czy bardzo powolne tempo nie zadziałałyby jednak, gdyby nie umieszczenie bohaterów w surowym klimacie wschodniej Polski. Subbotko konfrontuje widza i bohatera z obrazami jakby zupełnie innej kultury – w radio nadaje rosyjskie audycje propagandowe, a wokół panują zabobony i ogólna beznadzieja.

Umiejscowienie głównego bohatera w tych konkretnych warunkach, że to nie dramat niedocenionego aktora jest osią filmu. Jego postawa to obraz współczesnej polskiej inteligencji, która po tym jak odcięła się od najniższych warstw społeczeństwa, zupełnie straciła rezon i kontakt z rzeczywistością. Reżyser stosuje więc terapię szokową – wysyła Chudego w podróż z jego najgorszych koszmarów, funduje mu powrót do korzeni, zmusza do redefinicji własnej osoby.

Bartłomiej Topa w filmie „Dziura w głowie” (2018) | reż. Piotr Subbotko

Kwestia tożsamości co jakiś czas gości w polskim kinie. W tym roku chociażby za sprawą genialnej Fugi Agnieszki Smoczyńskiej, do której pod wieloma względami bardzo blisko jest właśnie filmowi Piotra Subbotko. Reżyser wkracza tymczasem na nieznane tereny. Bierze pod lupę całą grupę społeczną, która jego zdaniem straciła kontakt z resztą społeczeństwa i stawia pytania nie skupione na jednostce. Chociaż „zaskakujący” finał historii w pewnym sensie próbuje ją zuniwersalizować, to i tak Bernhard krzyczy tu głośno, wyraźnie i mimowolnie „włącza się” w aktualny spór społeczno-polityczny współczesnej Polski. Coraz szersze kręgi zatacza jak mantra powtarzane pytanie – czy intelektualiści znów przemówią do „zwykłych ludzi”, a ci ich wysłuchają?

Subbotko to niesamowicie odważny reżyser – serwuje nam importowaną bezklasową samokrytykę oraz wywołuje psychoanalityczną, świadomą refleksję nad rolą i statusem polskiej inteligencji. Pytanie brzmi, czy ta grupa jest gotowa na artystyczny głos krytyki? Chciałbym mieć nadzieję, że coraz trudniej będzie być obojętnym na trafną krytykę gniewnego Austriaka, a z czasem pojawi się w polskim dyskursie ten „swój”, który zaatakuje niczym społeczno-kulturowy żywioł i podda arystokrację umysłową trafnej analizie.


Dziura w głowie (2018) | 91 min | dramat| reż. Piotr Subbotko

dziura w głowiekomediantpiotr subbotkothomas bernhard
Poprzednie

Dni Austrii w Gdańsku

14 października 2018
Następne

Więcej niż kino | Viennale ’18

25 października 2018

Odpowiedz Anuluj pisanie odpowiedzi

Bądź z nami na bieżąco!

Zainstagramuj się!

Instagram post 2285847955801296003_13484373947 🐥 #zostańwdomu Przesyłamy Wam najserdeczniejsze życzenia spokoju i zdrowia na te Święta! Obyśmy już wkrótce mogli dumać na zielonej trawce jak ci zakochani z pocztówki 🌼

#wielkanoc2020 #easter2020 #ostern2020 #austriartpl #loveaustria #stayhome #bleibzuhause #familytime #relaxtime
Instagram post 2274016222709735075_13484373947 #zostańwdomu #bleibzuhause 
How are you, guys? We're diving into Daniel Kehlmann's novel "Die Vermessung der Welt" 🤓 Any extra reading suggestions? Share it with us!

#readingtime📚 #austriartpl #literaturaaustriacka #bookworm #bookstagrampl #czytambolubie #staysafe #readinggoodies #książkoholik #loveaustria
Instagram post 2269993397166442036_13484373947 📘 Pani Justyna Sobolewska @sobolewskaj dziś wspomina Rilkego. My Światowy Dzień Poezji chcemy uczcić wierszem Else Lasker-Schüler. Niech da nam wytchnienie.

World Poetry Day 2020. Else Lasker-Schüler translated by Wanda Markowska. Give us a rest ❤ #currentlyreading

#poetryoftheday #elselaskerschüler #poem #wierszempisane #dzieńpoezji #czytamcodziennie #kochamypoezję #womanpoetry #womanpower #kobietypiszą #gedichtdestages #deutschegedichte #austriartpl #classicpoetry #worldpoetryday
Instagram post 2261748977057073683_13484373947 Drodzy czytelnicy, krótka informacja: książka znaleziona na jednym z mokotowskich śmietników, gdzieś między plastikiem a bioodpadami. Spacerujcie uważnie 😊 "FRANZ KAFKA. KOSZMAR ROZUMU" Ernsta Pawla. ❤

#franzkafka #garbage #booklovers #bookstagrampl #bookworm #czytambolubie #proza #wielcypisarze #bestwriters #bestfindings
Instagram post 2250334328549870967_13484373947 Oto i on. Znaleziony na Wielkim Antykwariacie Warszawskim w @kinoiluzjon. Wolfgang Georg Fischer. Dobra niedziela z serią "Nike" 👈 @wydawnictwoczytelnik

#wgfischer #bookstagrampl #bookworm #literaturaaustriacka #bestbooks #czytamy2020 #fleamerket #bookmarket #usedbooks #czytelnik
Instagram post 2249407981229149438_13484373947 📘 Claudio Magrisa przedstawiać nie trzeba. Habsburgów również. Czym jest mit wyjaśniać nie trzeba. Co jednak, gdy powyższe elementy złożymy w jedną całość? 〰️ "Mit Habsburski" jest przede wszystkim historią owej miłości do porządku i zatrzymuje się, być może z przesadą dyskrecją, na progu odkrycia chaosu. [...] Mit błyszczy tylko wtedy, kiedy ulega demistyfikacji jego urok rodem z kartonowych dekoracji. 〰️ Tymi słowami Claudio Magris wprowadza czytelnika do trzeciego wydania książki "Mit Habsburski w literaturze austriackiej moderny" - tomu, którym i my właśnie możemy się cieszyć. Swój debiut dzieło miało w 1963 roku. Jak wygląda austriackie "zawieszenie w powietrzu" sprzed 57 laty? Czy tezy Magrisa przetrwały próbę czasu?

Już w najbliższy czwartek, 27 lutego o godz. 18 w Austriackim Forum Kultury, spróbujemy wszyscy na to pytanie odpowiedzieć. @afkwaw

Nasz "Mit..." na tle plakatu Jakuba Zasady (2019) 😍

#claudiomagris #mithabsburski #bookstagrampl #bookworm #czytanietopasja #afkwaw #austriartpl #spotkanieliterackie #weekendvibes #czytamy2020
Więcej i więcej... Śledź nas na Insta!

Najnowsze artykuły

  • Tadeusz Rittner | Moje życie

    Tadeusz Rittner | Moje życie

    20 kwietnia 2021
  • Chwila mrocznych odczuć [Peter Handke „Godzina prawdziwych odczuć”]

    Chwila mrocznych odczuć [Peter Handke „Godzina prawdziwych odczuć”]

    30 stycznia 2020
  • Świat jest słabszy od wiersza [Wiersze Ericha Frieda]

    Świat jest słabszy od wiersza [Wiersze Ericha Frieda]

    15 stycznia 2020
  • Antoni Wit wraca do Mahlera

    Antoni Wit wraca do Mahlera

    20 grudnia 2019
  • Król tańczy [Kaiser Maximilian I – Lieder, Chansons, Tänze | PER-SONAT Recenzja]

    Król tańczy [Kaiser Maximilian I – Lieder, Chansons, Tänze | PER-SONAT Recenzja]

    7 grudnia 2019
  • Peter Handke | Odczyt noblowski [ANGIELSKI]

    Peter Handke | Odczyt noblowski [ANGIELSKI]

    7 grudnia 2019
  • Peter Handke | Odczyt noblowski [NIEMIECKI]

    Peter Handke | Odczyt noblowski [NIEMIECKI]

    7 grudnia 2019
  • Nieszczęście po austriacku [Peter Handke „Krótki list na długie pożegnanie”]

    Nieszczęście po austriacku [Peter Handke „Krótki list na długie pożegnanie”]

    4 grudnia 2019
  • Młodzieńczy Mozart [Recenzja Mozart Jurowski]

    Młodzieńczy Mozart [Recenzja Mozart Jurowski]

    2 grudnia 2019
  • Anton Bruckner w drodze na Monsalvat [Recenzja Bruckner/Wagner Andrisa Nelsonsa]

    Anton Bruckner w drodze na Monsalvat [Recenzja Bruckner/Wagner Andrisa Nelsonsa]

    29 listopada 2019

Tagi

3 tage in quiberon austriacka kinematografia austriackie forum kultury austriacki jazz beethoven dramaturgia austriacka elfriede jelinek etiuda&anima festiwal nowe horyzonty filharmonia narodowa film austriacki film dokumentalny franz kafka georg trakl gustav mahler heldenplatz horyzonty trakla joseph haydn kinematografia austriacka kino austriackie kino europejskie literatura austriacka literatura XXI wieku literatura XX wieku michael haneke muzyka austriacka muzyka klasyczna narodowy instytut fryderyka chopina noc trakla peter turrini plac bohaterów poezja austriacka rechnitz ruth beckermann styx teatr austriacki teatr jaracza w łodzi thomas bernhard walc waldheima waldheims walzer warszawski festiwal filmowy western wolfgang amadeusz mozart zielone kłamstwa z miłości
  • O NAS
  • Redakcja
  • Call for papers
  • Kontakt

© 2019 AUSTRIART. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystywanie materiałów wymaga zgody redakcji.