Austriart

  • Literatura
  • Muzyka
  • Film
  • Teatr
  • Sztuki piękne
  • Filozofia
  • Recenzje
  • Wywiady

Bądź z nami na bieżąco!

Najnowsze artykuły

  • Tadeusz Rittner | Moje życie 20 kwietnia 2021
  • Chwila mrocznych odczuć [Peter Handke „Godzina prawdziwych odczuć”] 30 stycznia 2020
  • Świat jest słabszy od wiersza [Wiersze Ericha Frieda] 15 stycznia 2020

Austriart

  • Literatura
  • Muzyka
  • Film
  • Teatr
  • Sztuki piękne
  • Filozofia
  • Recenzje
  • Wywiady
Literatura, Recenzje,

Chwila mrocznych odczuć [Peter Handke „Godzina prawdziwych odczuć”]

by Redakcja30 stycznia 2020no comment
Edith Clever i Peter Handke

Edith Clever i Peter Handke

Godzina prawdziwych odczuć i Leworęczna kobieta to czytanie dojrzałego Handkego, który porzuca swoje wcześniejsze buntownicze naleciałości i niekiedy wątpliwe teorie literackie. Tom Godzina prawdziwych odczuć, który w Polsce wyszedł w 1980 roku, to podwójny portret człowieczeństwa – kobiety i mężczyzny w sidłach ambicji i rozpaczy.

Peter Handke lubi zaskakiwać swoich czytelników coraz to nowymi pomysłami fabularnymi i stylistycznymi. Nie należy od z pewnością do tzw. pisarzy jednego tematu, struktura jego osobowości nastawiona jest na ciągłe zmiany zarówno w sposobie percepcji rzeczywistości, jak i w sposobie jej reprodukcji. Ten dziś niespełna czterdziestoletni pisarz austriacki pochwalić się może już sporym i różnorodnym dorobkiem, w którym znajduje się kilka pozycji o bezspornych wartościach literackich. Wyjąwszy sztukę Kaspar (1967), dotyczy to w szczególności nowszych utworów prozatorskich Handkego. W ciągu ostatnich kilku lat proza autora Kaspara przeżyła znaczną i korzystną metamorfozę. Dwie wczesne powieści Die Hornissen (Szerszenie, 1966) i Der Hausierer (Domokrążca, 1967) były przede wszystkim egzemplifikacją przeintelektualizowanych teorii Handkego. Postawił on sobie za cel kompromitację tradycyjnego modelu powieści opisowej bądź kryminalnej i zastąpienie tych modeli własną dyskursywno-teoretyczną wersją powieści.

Tematyka opowieści autora Pełni nieszczęścia coraz częściej dotyczy kobiet, ich roli w życiu rodzinnym, ich pozycji w społeczeństwie, ich tęsknot nie zrealizowanych i ich zrealizowanych życiowych porażek.

Plakat filmu „Leworęczna kobieta” (1978) | reż. Peter Handke

Eksperyment nośny intelektualnie okazał się jednak fiaskiem z literackiego punktu widzenia. Handke zorientował się w tej sytuacji i dokonał nowego namiaru na rzeczywistość. W znanych i u nas powieściach Krótki list na długie pożegnane (Der kurze Brief zum langen Abschied, 1972) i Pełnia nieszczęścia (Wunschloses Unglück, 1972) wychodzi on już nie od teorii a od rzeczywistości, co pozwoliło mu w pełni zrealizować swój niebanalny talent pisarski. Podobnie jak z obu wspomnianymi powieściami ma się również rzecz z kolejnymi tomami prozy Handkego z mikropowieściami Godzina prawdziwych odczuć (Die Stunde der wahren Empfindung, 1975) i Leworęczna kobieta (Die linkshändige Frau, 1976) czy Nauka Sainte Victoire (Die Lehre der Sainte-Victoire, 1980). Najbardziej intelektualnie twórcza z tych powieści to Leworęczna kobieta, książka podobnie jak Godzina prawdziwych odczuć wyrosła nie tyle z urojeń, ile z autentycznych przeżyć, będących udziałem wielu ludzi z pokolenia Petera Handkego. Tematyka opowieści autora Pełni nieszczęścia coraz częściej dotyczy kobiet, ich roli w życiu rodzinnym, ich pozycji w społeczeństwie, ich tęsknot nie zrealizowanych i ich zrealizowanych życiowych porażek.

Edith Clever w filmie „Leworęczna kobieta” (1978) | reż. Peter Handke

Bohaterka Leworęcznej kobiety jest właśnie taką zagubioną egzystencją żyjącą w dobrze zorganizowanym świecie pozorów i pozornych sukcesów. Jej natura, lub lepiej mentalność nie wytrzymuje nagle ciśnienia stereotypów zachowań, myśli i działań. Jej postępowanie nie jest podyktowane racjonalnymi przesłankami, nie jest jednak również irracjonalne. Jej próba wyrwania się z krępujących więzów konwenansu jest gestem rozpaczy, na który złożyło się jej całe pozornie szczęśliwe życie. Równocześnie jest to krok w przepaść, w samotność. Leworęczna kobieta podejmuje decyzje nagłe i nieoczekiwane, bez konkretnych powodów postanawia odejść od męża i żyć własnym, w końcu trudnym i nieefektownym życiem. Zabiera co prawda dziecko, lecz również i kontakty z nim są obustronnie zaplanowanymi gestami, pozbawionymi głębszej uczuciowej treści. Bohaterka opowieści Handkego pragnie się życiowo i materialnie usamodzielnić, szybko jednak przekonuje się o niemożliwości zrealizowania tego dążenia. Jej kontakty z wydawcą, dla którego pragnie pracować, są jeszcze inną formą uzależnienia. Mimo tych doraźnych kontaktów pozostaje ona głównie samotna jak w małżeństwie, próba buntu wzbogaca ją wszelako wewnętrznie, przede wszystkim jednak przekonuje o bezsensowności emancypacji za wszelką cenę. Jest w powieści taki moment, w którym autor demonstruje na jednej płaszczyźnie (rzecz dzieje się podczas wieczornego przyjęcia) wszystkie warianty możliwych porozumień między ludźmi i wszystkie kończą się fiaskiem, choć nie jest to fiasko beznadziejne. Powieść Handkego dotyka ważnego problemu obyczajowego, który w wielu krajach wysoko rozwiniętych stał się już sprawą społeczną. Handke nie krytykuje wprawdzie emancypacji wprost, jednak podobnie jak Szwed Ingmar Bergman w Scenach z życia małżeńskiego zwraca uwagę na kryjące się w niej niebezpieczeństwa, z których najgroźniejsze nazywa się samotnością. Leworęczna kobieta to mądra, trochę smutna, lecz społecznie potrzebna i znakomicie napisana powieść.


Polski nakładca prozy Handkego, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, pomieścił Leworęczną kobietę w jednym tomie z nieco wcześniejszym utworem Godzina prawdziwych odczuć. Zestawienie to z jednej strony kontrastuje postawy, jako że bohaterem tej książki jest mężczyzna, z drugiej jednak strony uświadamia nam, że najdotkliwsze choroby współczesnej cywilizacji, jak alienacja czy ból egzystencji, są zawsze udziałem jednostek wrażliwych, bez względu na środowisko i płeć. Gregor Keuschnig, urzędnik ambasady austriackiej w Paryżu, to osobnik, który zgubił wątek swego życia, po prostu budząc się pewnego ranka z uczuciem, iż stał się we śnie mordercą, wiedzie odtąd, jak powiada, „życie z pozoru”. Znaczy to, że nie potrafi właściwie zidentyfikować się z żadną ze swych myśli bądź czynności bez względu na to, czy jest to praca zawodowa, życie rodzinne czy przygodne miłostki. Wypełnia go w istocie bezkresna pustka, a jego egzystencja daje o sobie znać jedynie objawami niezrozumiałych i nieopanowanych emocji.

Książki Handkego wciągają swą atmosferą, pogłębionym obrazem świadomości, pełnym rozlicznych aluzji do literackich protoplastów twórcy.

Zrazu wydawać by się mogło, iż kłopoty z tożsamością pana Keuschniga nikogo w istocie nie dotyczą i nie są w stanie poruszyć, kiedy jednak bliżej przyjrzeć się objawom dręczącej go choroby, ogarnia czytelnika, który dotąd nie odłożył książki, jakiś niepokój, rodzi się obawa, zamyślenie nad postacią radcy austriackiej ambasady w Paryżu przeradza się w autorefleksję.

Książki Handkego wciągają swą atmosferą, pogłębionym obrazem świadomości, pełnym rozlicznych aluzji do literackich protoplastów twórcy. Oczywiście w nieco dalszym planie opowieść ta posiada szereg elementów autobiograficznych, jest jakby pożegnaniem, lub lepiej obrachunkiem pisarza z okresem jego pobytu w stolicy Francji. Niekiedy w nostalgicznych pasażach pojawia się wspomnienie o Austrii, która zdaje się krajobrazem niespełnionych uczuć:

„[…] raptem zobaczył wąwóz z pobliża rodzinnej miejscowości, z cienkimi pociemniałymi od wilgoci korzeniami czarnych jagód na zboczach, gdzie w dzieciństwie często kopał glinę, z której robił kulki do gry lub pociski”.

Owe mimochodem rzucone wspomnienia idyllicznego miejsca dzieciństwa, to jakby alternatywa, azyl, do którego kiedyś będzie można wrócić. I wrócił w istocie Handke po latach wędrówki do rodzinnej Austrii. Wybitny literaturoznawca z Salzburga Walter Weiss twierdzi, iż wrócił, by u korzeni swego dzieciństwa szukać inspiracji na drugą połowę swego życia. Tenże sam Walter Weiss upatruje w osobie Handkego najwybitniejszego realistę austriackiego współczesności, nie waha się przyrównywać go do Adalberta Stiftera, Franza Grillparzera i innych wielkich z ubiegłego stulecia. Handke odziedziczył po nich niewątpliwie zdolność odtwarzania ludzkiego wnętrza, które u Austriaków często bywa nad wyraz mroczne. Klimat prozy Handkego znakomicie oddał jego polski tłumacz Sławomir Błaut.


Artykuł ukazał się w „Miesięczniku Literackim”, a później w książce Summa Vitae Austriacae. Szkice o literaturze austriackiej, 1999. Tekst opublikowany dzięki uprzejmości prof. Stefana H. Kaszyńskiego.


prof. Stefan H. Kaszyński

godzina prawdziwych odczućleworęczna kobietaliteratura austriackapeter handke
Poprzednie

Świat jest słabszy od wiersza [Wiersze Ericha Frieda]

15 stycznia 2020
Następne

Tadeusz Rittner | Moje życie

20 kwietnia 2021

Odpowiedz Anuluj pisanie odpowiedzi

Bądź z nami na bieżąco!

Zainstagramuj się!

Instagram post 2285847955801296003_13484373947 🐥 #zostańwdomu Przesyłamy Wam najserdeczniejsze życzenia spokoju i zdrowia na te Święta! Obyśmy już wkrótce mogli dumać na zielonej trawce jak ci zakochani z pocztówki 🌼

#wielkanoc2020 #easter2020 #ostern2020 #austriartpl #loveaustria #stayhome #bleibzuhause #familytime #relaxtime
Instagram post 2274016222709735075_13484373947 #zostańwdomu #bleibzuhause 
How are you, guys? We're diving into Daniel Kehlmann's novel "Die Vermessung der Welt" 🤓 Any extra reading suggestions? Share it with us!

#readingtime📚 #austriartpl #literaturaaustriacka #bookworm #bookstagrampl #czytambolubie #staysafe #readinggoodies #książkoholik #loveaustria
Instagram post 2269993397166442036_13484373947 📘 Pani Justyna Sobolewska @sobolewskaj dziś wspomina Rilkego. My Światowy Dzień Poezji chcemy uczcić wierszem Else Lasker-Schüler. Niech da nam wytchnienie.

World Poetry Day 2020. Else Lasker-Schüler translated by Wanda Markowska. Give us a rest ❤ #currentlyreading

#poetryoftheday #elselaskerschüler #poem #wierszempisane #dzieńpoezji #czytamcodziennie #kochamypoezję #womanpoetry #womanpower #kobietypiszą #gedichtdestages #deutschegedichte #austriartpl #classicpoetry #worldpoetryday
Instagram post 2261748977057073683_13484373947 Drodzy czytelnicy, krótka informacja: książka znaleziona na jednym z mokotowskich śmietników, gdzieś między plastikiem a bioodpadami. Spacerujcie uważnie 😊 "FRANZ KAFKA. KOSZMAR ROZUMU" Ernsta Pawla. ❤

#franzkafka #garbage #booklovers #bookstagrampl #bookworm #czytambolubie #proza #wielcypisarze #bestwriters #bestfindings
Instagram post 2250334328549870967_13484373947 Oto i on. Znaleziony na Wielkim Antykwariacie Warszawskim w @kinoiluzjon. Wolfgang Georg Fischer. Dobra niedziela z serią "Nike" 👈 @wydawnictwoczytelnik

#wgfischer #bookstagrampl #bookworm #literaturaaustriacka #bestbooks #czytamy2020 #fleamerket #bookmarket #usedbooks #czytelnik
Instagram post 2249407981229149438_13484373947 📘 Claudio Magrisa przedstawiać nie trzeba. Habsburgów również. Czym jest mit wyjaśniać nie trzeba. Co jednak, gdy powyższe elementy złożymy w jedną całość? 〰️ "Mit Habsburski" jest przede wszystkim historią owej miłości do porządku i zatrzymuje się, być może z przesadą dyskrecją, na progu odkrycia chaosu. [...] Mit błyszczy tylko wtedy, kiedy ulega demistyfikacji jego urok rodem z kartonowych dekoracji. 〰️ Tymi słowami Claudio Magris wprowadza czytelnika do trzeciego wydania książki "Mit Habsburski w literaturze austriackiej moderny" - tomu, którym i my właśnie możemy się cieszyć. Swój debiut dzieło miało w 1963 roku. Jak wygląda austriackie "zawieszenie w powietrzu" sprzed 57 laty? Czy tezy Magrisa przetrwały próbę czasu?

Już w najbliższy czwartek, 27 lutego o godz. 18 w Austriackim Forum Kultury, spróbujemy wszyscy na to pytanie odpowiedzieć. @afkwaw

Nasz "Mit..." na tle plakatu Jakuba Zasady (2019) 😍

#claudiomagris #mithabsburski #bookstagrampl #bookworm #czytanietopasja #afkwaw #austriartpl #spotkanieliterackie #weekendvibes #czytamy2020
Więcej i więcej... Śledź nas na Insta!

Najnowsze artykuły

  • Tadeusz Rittner | Moje życie

    Tadeusz Rittner | Moje życie

    20 kwietnia 2021
  • Chwila mrocznych odczuć [Peter Handke „Godzina prawdziwych odczuć”]

    Chwila mrocznych odczuć [Peter Handke „Godzina prawdziwych odczuć”]

    30 stycznia 2020
  • Świat jest słabszy od wiersza [Wiersze Ericha Frieda]

    Świat jest słabszy od wiersza [Wiersze Ericha Frieda]

    15 stycznia 2020
  • Antoni Wit wraca do Mahlera

    Antoni Wit wraca do Mahlera

    20 grudnia 2019
  • Król tańczy [Kaiser Maximilian I – Lieder, Chansons, Tänze | PER-SONAT Recenzja]

    Król tańczy [Kaiser Maximilian I – Lieder, Chansons, Tänze | PER-SONAT Recenzja]

    7 grudnia 2019
  • Peter Handke | Odczyt noblowski [ANGIELSKI]

    Peter Handke | Odczyt noblowski [ANGIELSKI]

    7 grudnia 2019
  • Peter Handke | Odczyt noblowski [NIEMIECKI]

    Peter Handke | Odczyt noblowski [NIEMIECKI]

    7 grudnia 2019
  • Nieszczęście po austriacku [Peter Handke „Krótki list na długie pożegnanie”]

    Nieszczęście po austriacku [Peter Handke „Krótki list na długie pożegnanie”]

    4 grudnia 2019
  • Młodzieńczy Mozart [Recenzja Mozart Jurowski]

    Młodzieńczy Mozart [Recenzja Mozart Jurowski]

    2 grudnia 2019
  • Anton Bruckner w drodze na Monsalvat [Recenzja Bruckner/Wagner Andrisa Nelsonsa]

    Anton Bruckner w drodze na Monsalvat [Recenzja Bruckner/Wagner Andrisa Nelsonsa]

    29 listopada 2019

Tagi

3 tage in quiberon austriacka kinematografia austriackie forum kultury austriacki jazz beethoven dramaturgia austriacka elfriede jelinek etiuda&anima festiwal nowe horyzonty filharmonia narodowa film austriacki film dokumentalny franz kafka georg trakl gustav mahler heldenplatz horyzonty trakla joseph haydn kinematografia austriacka kino austriackie kino europejskie literatura austriacka literatura XXI wieku literatura XX wieku michael haneke muzyka austriacka muzyka klasyczna narodowy instytut fryderyka chopina noc trakla peter turrini plac bohaterów poezja austriacka rechnitz ruth beckermann styx teatr austriacki teatr jaracza w łodzi thomas bernhard walc waldheima waldheims walzer warszawski festiwal filmowy western wolfgang amadeusz mozart zielone kłamstwa z miłości
  • O NAS
  • Redakcja
  • Call for papers
  • Kontakt

© 2019 AUSTRIART. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykorzystywanie materiałów wymaga zgody redakcji.